تاریخچه ی مهندسی عمران به اصطلاح Civil engineering به قرن هجدهم باز میگردد. در آن زمان مهندسی عمران در مقابل مهندسی طراحی Military engineering قرار داشت. اصطلاحی که به همه ی امور مهندسی که به مسایل ساخت و ساز بناهای دست ساز بشر باز می‌گشت. مانند سدها، ساختمان ها، پل‌ها و کانال‌ها گفته میشد. البته طی گذشت سال های متمادی و با پیشرفت علم و تخصصی شدن علوم، به مرور علوم مختلف، از جمله مکانیک Civil engineering جدا شده اما این اصطلاح هم چنان نام خود را برای عمران حفظ مهندسی کرد. در کشور ما نیز این رشته تا قبل از انقلاب فرهنگی به نام ” مهندسی راه و ساختمان” معروف بود. اما بعد از انقلاب فرهنگی عنوان مهندسی عمران” برای آن در نظر گرفته شد. زیرا عنوان عمران” به اصطلاح Civil engineering نزدیک تر است.
اما امروزه مهندسی عمران به چه می‌پردازد؟
مهندسی عمران از جمله رشته هایی است که بیانگر کاربرد علم در ایجاد سازندگی و عمران کشور است. یعنی هر چیزی که به آبادی یک کشور باز میگردد، مانند سد، فرودگاه، جاده، برج، تونل، دکل های مخابرات، ساختمان های مقاوم در مقابل زله، سیل و آتش، نیروگاه های برق و مصالح سبک، ارزان و با کیفیت مناسب برای ساخت و ساز، در حیطه ی کار مهندس عمران قرار میگیرد. مهندسی عمران طیف بسیار وسیعی از کارها را در بر میگیرد.
یعنی اگر بخواهیم ساختمان، پل، برج، تونل، راه، سیلو و یا شبکه های فاضلاب بسازیم در آغاز به یک مهندس کارآمد عمران نیاز داریم تاعلاوه بر رعایت جنبه های فنی و اجرایی، اقتصادی نیز عمل کند. چون اقتصادی بودن یک اصل در مهندسی عمران است.
هدف
هدف از این رشته تربیت نیروهای متخصصی است که بتوانند در پروژه‌های مختلف عمرانی در زمینه‌های ساختمانی ، راهسازی ، پل‌سازی ، سازه‌ها و بناهای آبی، جمع‌آوری و دفع فاضلاب و … مسوولیت طرح ، محاسبه و اجرا و نظارت بر اجرا را بر عهده گیرند.
مهندسی عمران از جمله رشته‌هایی است که بیانگر کاربرد علم در ایجاد سازندگی و عمران کشور است. یعنی هرچیزی که به آبادی یک کشور باز میگردد، مانند سد، فرودگاه، جاده، برج، تونل، دکل‌های مخابرات، ساختمانهای مقاوم در مقابل زله، سیل و آتش و نیروگاههای برق و مصالح سبک، ارزان و با کیفیت مناسب برای ساخت و ساز، در حیطه کار مهندس عمران قرار میگیرد.»
مهندسی عمران طیف بسیار وسیعی از کارها را در بر میگیرد. یعنی اگر بخواهیم ساختمان، پل، برج، تونل، راه، سیلو و یا شبکه‌های فاضلاب بسازیم در آغاز به یک مهندس کارآمد عمران نیاز داریم تا علاوه بر رعایت جنبه‌های فنی و اجرایی، اقتصادی نیز عمل کند. چون اقتصادی بودن یک اصل در مهندسی عمران است.»
۱) محاسبه ، ساخت و اجرا و تا حدودی طراحی ساختمانهای مختلف مسی، اداری و صنعتی اعم از آجری، بتنی و فولادی، نظیر ساختمانهای مسی ویلایی، چندطبقه، آپارتمانها و برجهای بلند و همچنین کارهای ساختمانی اداره‌ها، مدرسه‌ها، بیمارستانها ، کارخانه‌ها و مراکز صنعتی، ساختمانها و مراکز ورزشی ، تالارهای اجتماعات و … .
۲) طراحی ، محاسبه و اجرای راهها و جاده‌های مختلف ارتباطی داخل و خارج شهرها و روستاها اعم از : راههای شوسه ، راههای آسفالته ، بزرگ‌راهها و نیز راه‌آهن (شامل مسیریابی ، پیاده کردن مسیر ، زیرسازی و روسازی)
۳) ساخت و اجرا و در مواردی طراحی و محاسبه انواع پلهای بتنی و فی با دهانه‌ها و ابعاد و شکلهای متفاوت نظیر: پلهای داخل شهری و روگذرها، پلهای خارج شهری و جاده‌ها.
۴) اجرای سدهای مختلف خاکی و بتنی و نیز بندهای انحرافی و سایر تاسیسات وابسته نظیر تونل یا کانال انحراف آب رودخانه (جهت اجرای عملیات کارگاهی در ضمن ساخت سد)، تاسیسات آبگیری از سد و کنترل ارتفاع آب در پشت سد و …
۵) اجرای کارهای مربوط به ساماندهی رودخانه‌ها.
۶) طراحی ، محاسبه و ساخت خطوط انتقال آب اعم از انواع کانالهای تحت فشار و یا کانالهای با سطح آزاد آب که به منظور انتقال آب از سدها و دریاچه‌ها و … برای مصارف کشاورزی، شرب و صنعتی به منطقه‌های مورد نیاز و نیز جهت انتقال آب از تصفیه‌خانه‌های آب به مخازن آب و از آنجا به مناطق مصرف، ساخته میشوند.
۷) ساخت تصفیه‌خانه‌های آب و فاضلاب شامل: ساختمانها و تاسیسات مربوط، محوطه‌سازی و … .
۸) طراحی ، محاسبه و ساخت شبکه‌های آب‌رسانی به منطقه‌های شهری و روستایی جهت تامین آب شرب مورد نیاز افراد و تاسیسات مربوط نظیر: مخازن آب، لوله‌کشی ، انشعابات، و … .
۹) طراحی ، محاسبه و ساخت شبکه‌های جمع‌آوری و دفع آبهای سطحی ناشی از نزولات جوی در خیابانها و سایر منطقه‌های شهرها و شهرکها و همچنین شبکه‌های جمع‌آوری و دفع فاضلابهای خانگی و صنعتی و انتقال آنها به خارج از شهر و تصفیه‌خانه‌ها.
۱۰) انجام بسیاری از کارهای نقشه‌برداری که برای کارهای ساختمانی مختلف نظیر: راهسازی، سدسازی، و … مورد نیاز است؛ و همچنین تا حدودی کارهای نقشه‌کشی طراحی و معماری.
گرایشهای مقطع لیسانس
این رشته در سطح کارشناسی دارای سه گرایش عمران – عمران ، عمران – نقشه‌برداری و عمران – آب است.
گرایش عمران – عمران به محاسبه و طراحی سازههای متفاوت ، تحت‌نیروهای مختلف مانند باد، زله، سیل، آتش و وزن خود ساختمان یا سازه می‌پردازد.»
دانشجوی مهندسی عمران – عمران مسائل مربوط به سازه، خاک و پی، راه و ترابری و هیدرولیک را مطالعه میکند. یعنی از یک سو به طراحی و نحوه ساخت اسکلت ساختمانها و سایر بناهای فنی مثل پل، فرودگاه و تونل پرداخته و از سوی دیگر به مطالعه رفتار زمین بناهای فنی می‌پردازد تا بر اساس نوع خاک زمین مورد نظر، شکل و شالوده سازهای را که قرار است ساخته شود، طراحی کند.»
هنگامی که مکان ساخت یک سازه تعیین میشود، اولین کار نقشه‌برداری است تا پستی بلندی‌ها و نقشه مربوط به آن منطقه مشخص شده و بر اساس آن ، مکان خاک‌برداری ، میزان خاک‌برداری و نحوه خاک‌برداری تعیین گردد و نهایت سطح مناسب برای پی‌سازی سازه مورد نظر آماده شود.»
چون نقشه‌برداری بیشتر برای سازههای بزرگ خارج از شهر مثل سیلوها، پل‌ها، تونل‌ها و سدها کاربرد دارد، کارهای میدانی و صحرایی این رشته بسیار زیاد است و بخش نقشه‌برداری زیرزمینی آن نیز کار نسبتا خشنی میباشد.»
آب دارای مسائل مختلفی از جمله مسائل فیزیکی، شیمیایی و آبیاری کشاورزی است که هیچ‌یک از اینها در مهندسی عمران- آب مطرح نمیشود. بلکه مسائل مربوط به پیش‌بینی میزان سیلاب‌ها و روان‌آبهایی که در رودخانه‌ها جریان دارد، نحوه جمع‌آوری و نگهداری آب در مخازن پشت سدها و نحوه توزیع آن در کانالهای آبیاری و بالاخره ساخت کانالهای آبیاری، به مهندسی آب باز میگردد.»
آینده شغلی ، بازارکار، درآمد
مراکز مختلفی به صورت مستقیم و غیرمستقیم در فعالیتهای عمرانی نقش دارند که هر یک به تناسب نوع فعالیت خود، اقدام به جذب فارغ‌التحصیلان این رشته میکنند.
وزارتخانههای مسکن و شهرسازی، راه و ترابری، جهاد سازندگی و نیرو به صورت گسترده‌تر و سایر وزارتخانهها، اداره‌ها ، سازمانها ، مراکز دولتی و خصوصی نظیر : وزارتخانههای آموزش و پرورش ، کشاورزی ، فرهنگ و آموزش عالی، بانکها و … به صورت مستقیم برای کارهای عمرانی خود مثل طرح و محاسبه، اجرا و نظارت بر اجرا، نیاز به استخدام مهندسان عمران دارند. علاوه بر آن ، شرکتهای مختلف مهندسان مشاور که در کشور به صورت گسترده وظیفه طراحی ، محاسبه و نظارت بر اجرای پروژه‌های ساختمانی را بر عهده دارند؛ همچنین شرکتهای ساختمانی و راهسازی دولتی و خصوصی که در اجرای این طرحها فعالیت دارند، تعداد کثیری از فارغ‌التحصیلان رشته عمران را استخدام میکنند.
اصولا مهندس عمران شانس کاری زیادی دارد چون در طراحی و ساخت بسیاری از کارهای عمرانی مانند راهها ، پل‌ها ، سدها ، سازههای دریایی برای سکوهای نفتی، آشیانه‌های هواپیما و خانه‌های مسی مقاوم در مقابل زله، مهندسین عمران حضوری فعال دارند. متخصصانی که یا در دفترهای مشاوره به طراحی پروژه‌های فوق می‌پردازند و یا مجری کارهای عمرانی مذکور بوده و به کیفیت اجرای آنها نظارت دارند.»
البته باید توجه داشت که هر دانشجوی مهندسی عمران نمیتواند فرصت‌های شغلی خوبی داشته باشد. بلکه باید در دوران تحصیل به دنبال پژوهش ، تحقیق و یادگرفتن باشد نه این که تنها واحدهای دانشگاهی را پاس کند و یا حتی به فکر یک معدل خوب دانشگاهی باشد. چون شرکتهای عمرانی خصوصی و دولتی به دنبال یک نیروی کارآمد هستند نه یک شاگر اول دانشگاه »
تواناییهای مورد نیاز و قابل توصیه
یک مهندس عمران باید بسیار اجتماعی و دارای توان ایجاد ارتباط با جمله سایرین باشد چون رشته مهندسی عمران یک رشته گروهی است. یعنی متخصص عمران در محیط کار خود با اقشار مختلف جامعه از جامعه کارگران، تکنسین‌ها و مهندسان رشته‌های دیگر سروکار دارد و باید با همه این افراد ارتباط خوبی برقرار کند تا بتواند شاهد پیشرفت و موفقیت کارش باشد.
با توجه به کمیت و کیفیت درسهایی که در این رشته ارایه میگردد، داوطلب باید از توان و دانش برتر در زمینه‌های ریاضی و فیزیک برخوردار باشد. همچنین توان جسمی ، قدرت تجزیه و تحلیل ، قدرت تجسم و دقت کافی در بسیاری از مسایل را داشته باشد.
رشته مهندسی عمران دارای دو بعد اجرایی و نظری و آزمایشگاهی است. در این میان عده‌ای از مهندسین جذب کارهای اجرایی میشوند که در این صورت باید آمادگی کار در کارگاههای داخل و خارج شهر را داشته باشند یعنی برای برنامه‌ریزی و سروکار داشتن با اقشار مختلف مردم آماده باشند و عده‌ای نیز جذب بعد نظری و آزمایشگاهی مهندسی میشوند که این عده نیز باید آمادگی کارهای محاسباتی ، دفتری و آزمایشگاهی را داشته باشند. کارهایی که به ریاضیات قوی و صبر و حوصله بسیار نیاز دارد.»
شایان ذکر است که بسیاری از کارها و طرحهای عمرانی در خارج از محیطهای شهری بوده و فعالیت نسبتا زیادی را می‌طلبد لذا داوطلب این رشته باید علاقمند به کارهای عمرانی بوده و توانایی کار در محیطهای پرجمعیت را داشته باشد.
پذیرش دانشجو در رشته حقوق بدون کنکور 
برای انتخاب روش مناسب باید آمادگی داشته باشید که به این سؤالات، پاسخ کاملاً روشنی بدهید: